توقف ساخت پالایشگاه در كشور از سال 77 با این توجیه كه این فعالیت مقرون به‌صرفه نیست، متوقف شد. بیژن زنگنه وزیر اسبق نفت حتی در آذر ماه 87 نیز بار دیگر از این سیاست دولت وقت دفاع و در پاسخ به اصرار خبرنگاری كه واردات روزانه 20 میلیون لیتر بنزین را یك تهدید بالقوه در جهت استفاده ابزاری در بخش تحریم‌ها علیه ایران می‌دانست، اظهار عقیده كرد كه خودكفایی در محصولاتی مانند بنزین كه با امنیت ملی ارتباط دارد، معنا دارد نه بنزین.
به گزارش رجانیوز؛ با این حال، حدود یك سال و نیم پس از این ادعای زنگنه، كنگره امریكا، بخش انرژی و به‌ویژه واردات بنزین به ایران را به امید ایجاد بحران داخلی در اثر ناتوانی دولت كشورمان در تأمین نیاز مردم كلید زد تا نشان دهد بر خلاف آنچه كه وزیر اسبق نفت معتقد بود، بنزین یك كالای كاملاً استراتژیك و مرتبط با امنیت ملی بوده است.
اگرچه دولت ایران در مورد بنزین از ماه‌ها پیش از این اقدام خصمانه كنگره و دولت امریكا تدابیر ویژه‌ای تدارك دیده بود، به‌طوری كه حتی در دولت نهم نیز پس از برخی تهدیدهای غرب در مورد تحریم بنزین ایران، رئیس‌جمهور و وزیر وقت نفت اعلام كردند كه كشور به تكنولوژی خودكفایی بنزین دست یافته و قادر هستیم ظرف 24 ساعت از واردات بنزین بی‌نیاز شویم.
به هر حال، اتحادیه اروپا و كنگره امریكا خرداد ماه امسال تنها پس از گذشت یك هفته از تصویب قطعنامه چهارم شورای امنیت علیه ایران، بخش نفت و گاز و به‌ویژه صنایع پالایشگاهی كشور را مشمول خصمانه‌ترین تحریم های خود قرار داد.
در این زمینه بازرس ویژه رئیس‌جمهور در امور نفت، جزئیات مستندی از هزینه‌های ساخت پالایشگاه در دولت خاتمی و سود حاصل از بازگشت آن را بیان كرد و توضیح داد كه ادعای كنار گذاشتن ساخت پالایشگاه به بهانه سرمایه‌گذاری در میدان عظیم گازی پارس جنوبی با واقعیت فاصله زیادی دارد. وی همچنین در مورد مسائل زیست محیطی ناشی از اهمال دولت وقت نكاتی را مطرح كرد.
به گفته‌ی حسین شیوا، تحریم های اتحادیه اروپا هرگونه سرمایه‌گذاری، كمك فنی و انتقال فناوری، فروش تجهیزات و خدمات مربوط به این حوزه‌ها به‌ویژه در بخش پالایش نفت خام و فناوری مایع سازی گاز طبیعی را دربر گرفته و از طرفی دشمن، به اثرگذار بودن این تحریم‌ها در منصرف كردن نظام از آرمان‌های الهی خود، امید زیادی داشت.
وی در گفت‌وگو با ایرنا، با بیان اینكه تاریخ سی و دو ساله انقلاب اسلامی ایران، سراسر درس‌های عزت طلبی، شرافت و اراده ملت مسلمان ایران است، افزود: تحریم های اعمال شده نه تنها موجب فلج شدن امور زندگی مردم و آسیب به نظام نشد، بلكه باعث ترغیب متخصصان و پرسنل خادم و بی ادعای صنعت نفت كشور شد تا در كوتاه ترین زمان ممكن، مملكتی را كه یكی از بزرگ‌ترین واردكنندگان بنزین جهان با واردات حدود 20 میلیون لیتر در روز بود، به صادركننده نوظهور بنزین در جهان تبدیل كرد.
عضو هیات مدیره شركت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران افزود: این دستاورد عظیم به ثمر رسیده در صنعت پالایش كشور، به‌حدی عظیم و پراهمیت بود كه رهبر معظم انقلاب در خطبه های پرصلابت نماز جمعه تهران خبر خودكفایی كشور در تامین بنزین مورد نیاز داخلی را اعلام كردند.
وی دستیابی به این موفقیت عظیم را حاصل مجاهدت و تلاش كاركنان شركت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران و مجتمع های پتروشیمی عنوان كرد و افزود: چند ماه پیش زمانی كه دشمنان به یك‌باره فروش بنزین را به ایران ممنوع كردند، كاركنان این دو مجموعه دوشادوش یكدیگر و به همراه سایر بخش های مرتبط وزارت نفت، امید دشمنان برای خدشه دار كردن حیثیت ملت ایران را به سراب تبدیل كردند.
به گفته‌ی شیوا، دشمن از این دستاورد ایران دچار شوك شدید شد و تا مدت‌ها باور نمی كرد كه كشور توانسته است بدون واردات بنزین از عهده تامین نیاز داخلی خود برآید.
بازرس ویژه رییس جمهوری درامور نفت گفت: از طرفی در مسیر خودكفایی بنزین به جز افزایش ظرفیت پالایشگاه ها و تولید ضربتی در مجتمع های پتروشیمی، اجرای طرح بزرگ هدفمند شدن یارانه ها ازسوی دولت را باید خاطرنشان كرد كه به طور میانگین با كاهش مصرف تقریبی 18 میلیون لیتر در روز، كمك شایانی به قطع واردات بنزین و تحقق این دستاورد بزرگ كرد.
وی بر آگاهی رسانی به ملت ایران درخصوص دستیابی كشور به خودكفایی تولید بنزین در سال 1389 تاكید كرد و افزود: این امر می توانست درسال‌های قبل و حتی در زمان دولت های هفتم و هشتم به وقوع بپیوندد، كه این كار صورت نگرفت.
شیوا گفت: در این زمینه آسیب شناسی های مختلفی از سوی كارشناسان صورت گرفت و مشخص شد، سوء مدیریت و ناآگاهی مدیران وقت، مهم‌ترین عواملی بود كه كشور را در معرض آسیب پذیری از ناحیه كمبود محصول استراتژیك بنزین قرار داد.
به گفته‌ی وی، تصمیم ساز اصلی وزارت نفت و همفكران وی در چند سال قبل از دولت نهم، همیشه نظرات تخصصی كارشناسان وقت را فدای سلیقه های شخصی خود كردند.
عضو هیات مدیره شركت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی تاكید كرد دلایل مختلفی وجود دارد كه ثابت می كند در دولت های قبل از دولت نهم پالایشگاه سازی و خودكفایی در تامین فرآورده های نفتی به زیان مملكت نبود، بلكه جزو ضروریات بود و باید جزو اولویت‌های وزارت نفت و حتی دولت وقت قرار می گرفت.
وی در مورد دلایل ضرورت ایجاد پالایشگاه در كشور گفت: هزینه احداث یك پالایشگاه 300 هزار بشكه ای در آن زمان برای یك كشور صادركننده نفت خام بسیار كمتر از شش میلیارد دلار بود. دست اندركاران صنعت پالایشگاه سازی معتقدند برای احداث یك پالایشگاه در آن زمان، به ازای هر 100 هزار بشكه بر حسب نوع تكنولوژی مورد استفاده، رقمی معادل یك الی 1،4 میلیارد دلار لازم بود، یعنی برای احداث یك پالایشگاه سیصد هزار بشكه ای، رقمی حدود سه الی 4،2 میلیارد دلار اعتبار سرمایه ای نیاز بوده كه مصروف خرید لیسانس، دانش فنی، خرید و نصب تجهیزات خارجی و در نهایت راه اندازی پالایشگاه می شد.
شیوا گفت: كارشناسان امر، نرخ بازگشت داخلی سرمایه گذاری در پالایشگاه سازی را در آن زمان بالاتر از 16 درصد ارزیابی كردند، در نتیجه نرخ سودآوری حاصل از ساخت پالایشگاه كاملاً با آنچه آنان مطرح كردند كه هفت درصد بوده، متفاوت است.
وی ادامه داد: یك نگاه راهبردی به آمارهای جهانی میزان عرضه، تقاضا و ارتقای كیفیت فرآورده های نفتی كه از طرف مجامع علمی نفتی جهان در همان سال‌ها منتشر شد، به راحتی نشان می داد كه بنزین در آینده به كالای پراهمیتی تبدیل می شود.
شیوا گفت: اگر تقاضای جهانی بنزین در سال 2005 یازده میلیون بشكه در روز بود، این میزان برای سال 2015، 22،5 میلیون بشكه پیش بینی شده بود كه حاكی از اهمیت روزافزون بنزین در سبد انرژی جهان است. در راستای تأمین این تقاضا، ظرفیت پالایش كشور برای تولید بنزین نیز باید افزایش قابل توجهی می یافت.
به گفته‌ی بازرس ویژه رییس جمهور درامور نفت، در آمارهای مذكور پیش بینی شده بود كه ظرفیت (crude distillation) پالایشگاه های خاورمیانه از 6،8 میلیون بشكه در روز در سال 2000 به 8،6 میلیون بشكه در آینده خواهد رسید. این رقم قابل توجهی بود و باید مورد توجه مدیران وقت صنعت پالایش كشور قرار می گرفت و برای آن برنامه ریزی مناسبی می كردند كه متأسفانه هیچ اقدامی در آن زمان انجام نشد.
وی از دیگر نشانه های بی توجهی به صنعت پالایش نفت خام در دولت‌های گذشته را توجه نكردن به نصب و راه اندازی واحدهای Deep conversion در پالایشگاه های موجود جهت كاهش تولید نفت كوره و جایگزین كردن خوراك‌های سنگین با سبك عنوان كرد.
او، توجیه مدیران نفتی در دولت‌های قبل از دولت نهم برای احداث نكردن پالایشگاه نفت خام را توسعه میادین مشترك گازی مانند پارس جنوبی عنوان كرد و افزود: این میدان مشترك عظیم گازی یك سرمایه ملی تلقی می شود اما مدیران اسبق نفت با تاخیر 11 ساله در بهره برداری از آن نسبت به كشور قطر، ده ها میلیارد دلار خسارت به اقتصاد كشور وارد آوردند.
به گفته‌ی شیوا، جدا از تاخیر در بهره برداری از این میدان، عملكرد مدیران نفتی قبل از دولت نهم در اجرای طرح های بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) و پدافندی در این منطقه به قدری ضعیف بوده كه جای هیچ دفاعی را باقی نگذاشته است.
بازرس ویژه رییس جمهور در امور نفت تصریح كرد با به‌كارگیری فناوری‌های روز امكان جلوگیری از سوختن گاز در مشعل های سربه فلك كشیده عسلویه و آلایندگی بسیار و ایجاد مشكلات زیست محیطی و مصدومیت برای كاركنان عملیاتی وجود داشت.
وی گفت: این ضعف ها و كاستی ها در صنعت نفت، با روی كار آمدن دولت های نهم و دهم و با رهنمودهای ارزنده مقام معظم رهبری جبران و آخرین طراحی های دشمنان برای آسیب رساندن به این نظام كه ثمره حقیقی خون شهداست، نقش بر آب شد و بار دیگر حقانیت شعار "ما می توانیم" به اثبات رسید.
عضو هیات مدیره شركت ملی پالایش و پخش ابراز امیدواری كرد در ماه های آینده با بهره برداری از پالایشگاه های جدید در دست ساخت و طرح‌های بهینه سازی در پالایشگاه های موجود، جمهوری اسلامی ایران نبض بازار جهانی بنزین را با استانداردهای روز دنیا (euro5 2009 میلادی) و حتی(euro 6 2014) در دست بگیرد.
کارتون کامل مستربین